لیست کامل فرهنگ لغت کوچه بازاری مردم ایران قسمت هفتم

چپه-کجی به یک سمت

 

خارج از حد-بیش از اندازه

دلنگ و دلنگ-صدای زنگ و ناقوس

پات-بی آبرو-بی تربیت

خاکشیر-کنایه از خرد و ریز ریز

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

چاچول باز-حقه باز-شیاد

خالی بند-چاخان-دروغ گو

دل رحم-مهربان

 
زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

دیمی-کشت که از آب باران آبیاری شود-بدون برنامه و حساب-بی هدف

بی سر و ته-بی معنی-بی هوده-بی نظم

 
 

دماغ چاق بودن-سر حال بودن-تندرست بودن

بازیگوش-شیطان و حرف نشنو-بازی دوست

بلبل زبانی کردن-شیرین زبانی کردن-حاضر جوابی کردن-پرحرفی کردن

از پیش بردن(با موفقیت انجام دادن)

بند زدن-به یکدیگر وصل کردن-به هم چسباندن

 

از خجالت کسی در آمدن-محبت کسی را جبران کردن

دور چیزی را قلم گرفتن-چیزی را ترک کردن-کنار نهادن

 

پس انداز کردن-پول کنار گذاشتن-صرفه جویی کردن

ترقه فرنگی-بچه ی شرور

پیش دستی کردن-سبقت گرفتن در انجام کار

رم کردن-رمیدن-گریختن

در چاه افتادن-فریب خوردن

پل کسی آن سر آب بودن-کار کسی بسیار خراب بودن
آوردن(باعث شدن، ایجاد کردن)

زیر گرفتن-زیر کردن

دست کسی را توی حنا گذاشتن-کاری را به کسی تحمیل کردن

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

دل پیچه-دل درد-فشار آمدن به معده و روده بر اثر بیماری های گوارشی

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

تو نگو من بگو-مشاجره-بحث

جا انداختن-به سر جای خود آوردن
آب خنک خوردن-به زندان افتادن

خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن

تن خواه گردان-پول نقدی که در موقع لزوم خرج هرینه های فوری می شود

بشور و بپوش-جامه ای که پس از شسته شدن نیازمند اتو شدن نیست

حمله-بیماری غش-صرع

جای کسی را خالی کردن-در جایی از کسی یاد کردن و آرزو کردن که کاش می بود

 

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

خاک بر سر-توسری خورده-داغ دیده-بدبخت
راست شدن-رو به راه شدن

بالا آمدن گندکاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده
چول-بیابان

خاج پرست-مسیحی-عیسوی-ارمنی-آشوری

 

تنابنده-انسان-آدم-ضعیف ترین بنده ی خدا

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال

تو نگو من بگو-مشاجره-بحث

از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

 

زیر جامه-زیر شلواری
تو در تو- تو به تو

 

توی هم رفتن سگرمه-گره بر ابرو زدن بر اثر خشم

 

 
پا پی شدن-تعقیب کردن-در صدد تحقیق بر آمدن

حلق آویز-به دار کشیده

ادرار کوچک-شاش

آب و خاک-میهن-دیار

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

آدم بگو بخند-شیرین‌زبان و بذله‌گو

پدر کسی پیش چشمش آمدن-رنج و آزار بسیار دیدن
پیش پا افتاده-کم ارزش-حقیر-معلوم-آشکار

خوش لباس-نگا. خوش پوش

دل و روده بالا آمدن-به حالت تهوع افتادن

توان انجام کاری را داشتن

 

 
تیپا-ضربه ای با نوک پا-اردنگی

پشت کاری را گرفتن-دنبال کردن کاری به قصد به پایان بردن آن

درب و داغان شدن
دل فرو ریختن-سخت وحشت کردن-بسیار ترسیدن

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

آش و لاش-به‌کلی متلاشی‌شده-له‌ولورده

پیر کسی در آمدن-سخت اذیت شدن- پدر کسی در آمدن

آمد داشتن-فرخنده و میمون بودن

دردسر تراشیدن-ایجاد زحمت و گرفتاری کردن

چاپچی-دروغ گو-لاف زن

خوشبختانه-از حُسن اتفاق

 

چوچول باز-دغل-بی حیا

زبان زدن-سخن گفتن-نوک زبان را به قصد چشیدن به غذایی زدن

جرات کردن-گستاخی کردن-دلیری کردن

از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

تن خواه-پول نقد-زر و مال

خدا خدا کردن-بسیار آرزومند چیزی یا کسی بودن و آن را از خدا خواستن-پناه به خدا بردن

از تیپ کسی بودن

اوقات‌تلخی(ترش‌رویی، عصبانیت)
با پنبه سر بریدن-با نرمی و تدبیر آزار و آسیب رساندن

به قدر پشت خاک انداز-بسیار کوچک و محقر

 

ریش سفید-مرد سالخورده و محترم

حشر و نشر داشتن-نشست و برخاست داشتن دوستی و رفت و آمد داشتن

ژتون-پولک فلزی یا پلاستیکی که به جای پول به کار می رود

دست و بال کسی تنگ بودن-تنگدست بودن-فقیر بودن

آس و پاس(در نهایت تهیدستی ، بینوا، مفلس)

پُک-هر بار کشیدن سیگار و چپق و از این نوع

پاچین-دامن زنانه

آب در چشم نداشتن(شرم و حیا نداشتن)

 

خشتک-وسط درز دو پا در شلوار

دست به دل کسی گذاشتن-با یادآوری خاطره ای دل کسی را اندوهگین کردن

زانو بند-پارچه ی کشی حلقه مانند که برای حفاظت زانو در برابر ضربه یا در رفتگی بزر آن می بندند
خجالت زده-شرم زده-شرمگین

از شیر مرغ تا جان آمیزاد(از سیر تا پیاز)

خراب کردن-زرد کردن-آلودن لباس-نظم کار چیزی را به هم زدن

رفیق بازی-زیاده روی در دوستی کردن

اختر شمردن-شب‌بیداری

آب برداشتن(هدف دیگری در پس کاری وجود داشتن)

ته خوار-بچه باز
پیش فنگ-جلوی رو قراردادن تفنگ به طور عمودی
حلال واری-نگا. خلال وار
 

بی کله-نترس-شجاع-بی خرد-تهی مغز

اهل عمل(کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند)

بلغور کردن-سر هم ردیف کردن-حرف های قلمبه زدن-شکسته و نامفهوم حرف زدن

ذلیل شدن-خوار و زبون شدن-بیچاره شدن

دق-غصه و ناراحتی-نوعی بیماری روحی که بیمار را رنجور می کند و از بین می برد

آهن کهنه به حلوا دادن-معامله‌ی پرسود کردن

آشغالی-سپور

 
حرامزادگی-بد ذاتی-مکر

ریختن توی دست و پا-فراوان یودن-همه جا پیدا شدن

خط افتادن-خراش افتادن

 

 

خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته

حکیم باشی-پژشک تجربی و مدرسه نرفته

حق و حساب دان-لوطی منش-پای بند به آداب و رسوم اجتماعی

دلسوزه-سوختن دل از حسد و مانند آن

زیر گذر-راهی زیرزمینی برای پیاده ها که پیاده رو این سوی خیابان را به آن سو پیوند می دهد

برج زهر مار-بسیار خشمگین-بسیار اندوهناک

 

 

 

 

ریش گرفتن-دست به ریش کشیدن-پادر میانی کردن-تقاضا و خواهش کردن

از دهان در رفتن-پریدن حرفی از دهان-بدون پیش‌بینی سخن راندن

 

 

آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم

از زبان کسی مو در آمدن-کنایه از فرط تکرار و بی‌نتیجه بودن سخنی است
خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست

پوست پیازی-نازک و بی دوام

 

زدن به سیم آخر-آخرین چاره را به کار بردن حتا اگر به ضرر باشد-خود را به لاقیدی زدن و به عاقبت کار نیاندیشیدن

خوش خیال-آن که به دل بد راه نمی دهد-بی خیال

 

دور افتادن-فاصله گرفتن-پرت افتادن

از غورگی مویز شدن(مقدمات کاری را فرانگرفته ادعای استادی کردن)

باش !-نگاه کن-ببین

 

پُر توپ-خشمگین

خرج شدن-مصرف شدن-به کار رفتن

دست خدا به همراه-در پناه خدا

خرابی کردن-نگا. خرابی بالا آوردن

چوب سیگار-نی سیگار

الحق(به‌راستی، حقیقتن)

حکم حکم نادر و مرگ مفاجا-حکم صد در صد لازم الاجرا

برده خورده-ملاحظه-پروا

تو دهن کسی زدن-با سخنی درشت به کسی پاسخ دادن

با معرفت-لوطی و جوانمرد-دارای قوه ی تشخیص خوب از بد

آلکلی-معتاد به الکل

زیر دین رفتن-قرض دار شدن-مدیون شدن
خوش قواره-خوش اندازه-متناسب
از خدا خواستن-در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است
بنگی-معتاد به حشیش

جیگر-نگا. جگر-خطابی میان دوستان صمیمی به معنی عزیزم-عزیز دلم

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

پاخان-پشت هم اندازی-سفسطه کردن

چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن

خورده برده-ملاخظه و پروا

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

 

جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن
ادا اصول-ادا اطوار

آب تاختن(پیشاب کردن)

 

جِز-صدای تماس آب با آتش-صدای تف دادن چیزی در روغن
خر کسی از پل گذشتن-گره کار باز شدن-از گرفتاری خلاص شدن

تراشیده شدن-لاغر شدن

 

چند پیرهن بیش تر از کسی پاره کردن-بیش تر از کسی تجربه داشتن

آفتابی شدن-پیدا و آشکار شدن-بیرون زدن آب قنات

 

اتر خان رشتی(آدم پرافاده)

از جا در رفتن(کنترل خود را ناگهان از دست دادن، ناگهان خشمگین شدن)

پارسنگ برداشتن عقل کسی-خل بودن-دیوانه بودن
 

 

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

چین دادن-تابدار و شکن دار کردن

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

تو حرف کسی دویدن-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن

 

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول

دربند-کوچه ی بن بست-مانع در محل ورود
روی کسی نشدن-خجالت کشیدن

 

چنگلوک-مچاله شده-درهم و برهم-بی قواره

خبر گرفتن-پرسیدن
خودخور-کسی که غم خود را در دل می ریزد و با کسی در میان نمی گذارد

دُهُل دریده-بی شرم-ناپارسا

روی دایره ریختن-روی داریه ریختن
خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام

درو کردن-پشت سر هم با گلوله زدن و انداختن

آب از گلو پایین نرفتن(غصه و ناراحتی شدید داشتن)

آتشِ تر-شراب-لب معشوق

بد بیاری-بد شانسی-ناسازگاری بخت-چپلی

پرت کردن-چیزی را با شدت دور انداختن

دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

چغل خوری-سخن چینی

دفتر روزنامه-دفتری که در آن ریز همه ی داد و ستدهای روزانه را ثبت می کنند

چراغانی-روشن کردن چراغ در جشن

احوال گرفتن-جویای حال شدن

 
حال کردن-لذت بردن

زیاده روی کردن-اسراف کردن-افراط کردن

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

درد گرفتن دل از اسهال

زنجیر زدن-زنجیر به پشت خود زدن

 

پول ساز-کسی که کارهایش موجب در آمدن پول بسیار شود

دست به ریش گرفتن-ضمانت و تعهد دادن

بشکن بشکن-وقت شادی و شادمانی-جشن و سرور

زهرمار سلطان-ترش رو-اخمو

آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)
دایر شدن-بر پا شدن-رواج یافتن-آباد شدن
جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن

پا گیر-سگی که حمله می کند و گاز می گیرد

چیله جمع کردن-گردآوردن چیله

جبهه-میدان جنگ

 
درد-نفرینی مانند کوفت-زهرمار-مرض

ترس بر داشتن کسی را-از وارد شدن به کاری بیم داشتن

دو دلی-تردید-بی تصمیمی

زینه-پله

زیر دستی-بشقابی که برای گذاشتن شیرینی و آجیل و مانند آن ها به کار می رود-پیشدستی
دو دستی-با هر دو دست

آدم‌قحطی(کمیابی آدم های کارآمد)
دمه گیر-خفه کننده-نفس گیر

آبجی خاک‌انداز(زن فضول و خبرچین)

خواب نامه-کتابی که در آن تعبیر خواب ها نوشته شده است

 

خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست

زاچ-زائو

از قلم انداختن(از یاد بردن، مورد بی‌توجهی قرار دادن)
زبان زرگری-زبانی قراردادی که گروهی در میان خود بدان سخن گویند و دیگران آن را نفهمند

حرز جواد-دعایی منسوب به جواد امام محمد تقی

در آمدن از زیر بته-خانواده و اصل و نسبی نداشتن
بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند

دادار دودور-عِرض و ناموس زن-آلت تناسلی مرد-هارت و پورت

دلادل-پُر-نهایت بزرگی-شکم زن آبستن

راست راستی-حقیقتن-واقعن

زود رس-آن چه که پیش از موقع مقرر به دست آید

چین و چوروک-چین و شکن

دود چراغ خوردن-زحمت کشیدن-تحمل رنج کردن-استخوان خرد کردن

 

روزه ی گنجشک-روزه ی کله گنجشکی

چول شدن-بور شدن در بازی-شرمنده شدن

آفتاب از کدام طرف در آمده؟(چه عجب از این طرف‌ها؟!)

افسارگسیخته-سرکش

تیر به تاریکی انداختن-بدون تامل اقدام به کاری کردن

تو سری خورده-آدم خوار و حقیر

از ریخت افتادن-تناسب خود را از دست دادن-بی‌جلا و جلوه شدن

 

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن

خال زدن-پیدا شدن خال در جایی از بدن یا لکه در چیزی-خال کوبی کردن

چشم زهره گرفتن-ترسانیدن

روبند شدن-با رودربایستی ناگزیر به انجام کاری شدن

آب از آتش برآوردن-کار محال کردن

زیر نافی-هدیه ای که برای بریدن ناف نوزاد به قابله می دهند

آب را گل آلود کردن-برای سود خود کارها را به هم زدن

در هم و بر هم-آشفته-پریشان-آمیخته

 

ابنه‌ای(کسی که با شوخی‌های زشت و حرکات جلف وسیله‌ی آزار خود را فراهم می‌آورد)

ترگل ورگل-خوش سر و وضع-تر و تمیز

پاچه گیر-کسی که بی مقدمه کسی را بیازارد

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

تو لاک خود رفتن-با کسی کاری نداشتن-توی عالم خود بودن

 
اسرار مگو-حرف‌های ناگفتنی
ادا اصول-ادا اطوار

پکاندن-ترکاندن

زده-صدمه دیده-سوراخ شده-خراب

پِغِله-ریزه میزه-کوچک و ظریف

رفتن بالای منبر برای کسی-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن-غیبت کردن

جوال رفتن با کسی-با کسی درافتادن

خسته و مرده-درمانده-وامانده-قدرت از دست داده

چاک کردن-نگا. چاک دادن

داغ و درفش کردن-مجرمی را برای اقرار کردن داغ کردن

 

 

بستن به ریش کسی-زنی را به مردی انداختن-با فریب کسی را به کاری واداشتن
خوراکی-خوردنی ها جز غذای روزانه-تنقلات-خوردنی

چرت کسی را پاره کردن-ناگهان کسی را از خواب بیدار کردن

رنگ و رو-آب و رنگ-جلا و درخشندگی

تو کَت کسی نرفتن-زیر بار نرفتن-نپذیرفتن

پا سوخت-پا بد-بد شانس

بی سایه سر شدن-بی صاحب ماندن-بیوه شدن

رو دست کسی گذاشتن خرج-کسی را در خرج انداختن

 

 
بیرون رفتن-به توالت رفتن
برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

خایه مال-چاپلوس-متملق-دستمال به دست
توی دل قند آب کردن-لذت بسیار بردن-شادی زیاد حس کردن

بازیگوش-شیطان و حرف نشنو-بازی دوست

دست پیش-گدا
پسرخاله ی دسته دیزی-خویشاوندان نزدیک
پسرخاله ی دسته دیزی-خویشاوندان نزدیک

خارش-خاریدن-نام بیماری خاریدن نشیمنگاه

دیوان کردن-انتقام گرفتن-قصاص گرفتن

ترش کردن-عصبانی شدن

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

 
پشت کسی را داشتن-هوای کسی را داشتن-از کسی حمایت کردن

 

 
آب‌کور(کسی که سودش به دیگران نمی رسد)

این خاکدان(دنیا)

آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

پر و پخش-پراکنده

افتادن به گردن کسی-به کسی تحمیل شدن
داریه زنگی-دایره ای دارای سنج های کوچک که چون آن را بنوازند از آن ستج ها آواز بر می آید
به حول و ولا افتادن-دستپاچه و مضطرب شدن-به تلاش و تقلا افتادن

 

خودکشی کردن-با رنج فراوان کاری را به پایان بردن

چرب دست-ماهر-زبر دست
 

جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی

پیاده کردن-انجام دادن-تحقق بخشیدن-از هم باز کردن

تغ تغ-صدای برخورد دو چیز به هم

زن و بچه دار-کسی که زن و فرزند دارد

ای والله(در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود، آری به خدا)