کاملترین مجموعه فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری ایرانی قسمت 338

تشریف داشتن-حضور داشتن

جیره-سهم معین

رمبیدن-خراب شدن-فرو ریختن

راه راه-دارای خطوط موازی

پشه کوره-پشه ی ریز

آب بردار(دوپهلو، کنایه‌آمیز)

الف الف کردن(قاچ‌قاچ کردن)

خرده شیشه داشتن جنس کسی-بدحنس بودن-آب زیرکاه بودن

جاهل پسند-چیزی که جوان

تمام عیار-کامل-خالص-بدون نقص
دسته جمعی-باهم-گروهی

اُق گرفتن(حالت تهوع پیدا کردن)

دیدن کردن-عیادت کردن-زیارت کردن-ملاقات کردن

 

پهلو گرفتن کشتی-به ساحل رسیدن و ایستادن کشتی
اره دادن و تیشه گرفتن-جنگ و دعوا داشتن

 

آتش‌بیار معرکه(فتنه‌انگیز میان دو دشمن)

آخرین تیر ترکش(آخرین تدبیر)

چند منه ؟-به شوخی به کسی که دیر می آید و زود می رود می گویند: آمدی بگی چند منه ؟

بند کردن به کسی-به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی

رو پنهان کردن-خود را مخفی کردن

از سیر تا پیاز(همه چیز، با همه‌ی جزئیات)

حُقه-زرنگ و ناقلا

 

تق تق کردن-آواز برخورد پیاپی دو چیز به یکدیگر

پاچین-دامن زنانه

خدا قوت-خدا قوت بدهد-خسته نباشی

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

زرد کردن-بسیار ترسیدن-از ترس وادادن-کاری را خراب کردن

 

چاله میدان-نگا. چاله خرکشی

بالاخانه را اجاره دادن-تهی مغز بودن-افکار ابلهانه داشتن

در گوش کسی یاسین خواندن-اندرز بی هوده دادن-نصیحت کردن به کسی که نشنود

توی هم لولیدن-با هم و کنار هم ایستادن و حرکت کردن

خیس خوردن-آب به خود گرفتن-با مایعی مخلوط شدن

از بن دندان(از ته دل، با میل و رغبت)

دل فرو ریختن-سخت وحشت کردن-بسیار ترسیدن

چاچول بازی-حقه بازی-هوچی گری-لاف زنی

تندی-بلافاصله-به سرعت-مانند : تندی رفت

چل گُل-روغنی با خاصیت دارویی

آش هفت جوش-قضیه‌ی پیچیده

آشی شدن-سوراخ‌سوراخ‌شدن بدن از ترکش‌های فراوان

تار و مار-متفرق-پراکنده

خیط کشیدن-خط کشیدن

دهن دره-خمیازه

پالان خروس-کنایه از چیزی که وجود ندارد برای نشان دادن نداری مطلق

 

چرب و چیلی-پر چربی-پر روغن

بار سرکه- ترش ابرو
چهار دستی-فراوانی

اجاق کسی کور بودن-نازا بودن-بی فرزند بودن

خرت به چند-کی از تو پرسید؟ به حساب آوردن-اعتنا کردن

خر زور-نیرومند-پرزور

الو(شعله‌ی آتش، در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم))

دید زدن-چشم چرانی کردن-دور و بر را نگاهی انداختن

راه انداختن-به حرکت انداختن-به کار کردن واداشتن

آفتابه خرج لحیم-بیشتر بودن هزینه‌ی تعمیر چیزی از بهای نو آن

آب اندام-زیبا تن و خوش‌رو

آبدیده(جلا یافته، آزموده و مجرب)

از جگر گذشتن(نامردی کردن)

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن
دل ای دل کردن-آواز اندوهگین خواندن

جیب کَن-کسی که کارش اخاذی و تلکه است-کسی که دیگران را می دوشد
چشم زدن-چشم زخم زدن-ترسیدن

چُش گفتن-جلوگیری کردن-مانع شدن

دیوار کوتاه-کنایه از زبونی و ناتوانی

تک پَر-نوعی حرکت در ورزش باستانی

پیش-برنده-آن که جلو است

جایی را جارو کردن-همه ی موجودی جایی را با خود بردن

چوروک خوردن-چین برداشتن
زخم و زیلی-خونین و مالین-پر زخم
 

اخ و تف کردن(آب دهان بیرون افکندن)

خاله خرسه-دوست نادان

چته ؟-تو را چه می شود ؟

زدن زیر آواز-بی مقدمه به خواندن پرداختن

رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی

روان بودن-از حفظ بودن-از بر بودن
دم خود را روی کول گذاشتن-گریختن-شکست خورده رفتن

خط آوردن-مدرک کتبی ارایه کردن
آب از دریا بخشیدن(از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن)

 

 

با هم شیر و شکر بودن-نهایت دوستی با هم داشتن

چس مال کردن-لباس یا ظزفی را سرسری و با بی دقتی شستن
افندی پیزی-به‌ظاهر شجاع و در واقع ترسو-پهلوان پنبه

پیش پا افتاده-کم ارزش-حقیر-معلوم-آشکار

به پای کسی زحمت کشیدن-برای کسی زحمت کشیدن

راست راست-آشکار و علنی-بی پروا

دشت کسی را کور کردن-اولین فروش کاسب را نسیه خریدن

آینه‌ی هفت‌جوش(خورشید)
 

زبان گرفتن-لکنت زبان-از حالات و گفتار مرده یاد کردن و دیگران را گریاندن
آب پاکی روی دست کسی ریختن(کسی را کاملن ناامید کردن)
جرز-شکاف میان دو بخش دیوار-ستون-بلند بی مصرف

چاک و بست نداشتن دهان-دهان لغ بودن-رازدار نبودن

برآمده-بزرگ شده-ورم کرده

تو سری-تحمیل نظر به کسی با تحقیر و برای تنبیه

چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از مردم می گیرند

 
آسمان گرفتن-فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه
دیوانه بازی-انجام کارهای ابلهانه و نابخردانه

جَستن چشم-پریدن پلک چشم

چوب به آستین کسی کردن-به سختی تنبیه کردن-به سزای عمل رساندن

تزریقات-بخش ویژه ی تزریق آمپول

ریز ریز-خرد شده-کاملن خرد
تپه گذاشتن-بول کردن

داغ دیده-مصیبت رسیده-کسی که شاهد مرگ عزیزی شده است

خلق تنگی-عصبانیت-خشمگینی

در پسی ماندن-عقب ماندن-موفق نشدن

خِفت-نوعی گره

پنجول زدن-با ناخن های دست روی تن کسی را خراش دادن

از دهان در رفتن(پریدن حرفی از دهان، بدون پیش‌بینی سخن راندن)
رودربایستی-ملاحظه-مراعات-شرم و حیا

دست پاچه-شتاب زده-مضطرب

به آتش کسی سوختن-به مکافات خطای دیگری مجازات دیدن

چرکمُرد-پر چرک و کثیف

ریگ دندان کسی شدن-مزاحم کسی شدن

خاک کردن-دفن کردن-در گور نهادن-پشت حریف را در کشتی به زمین رساندن

 

پَلِه-پول

 

بند کردن به کسی-به پر و پای کسی پیچیدن-پیله کردن به کسی

آسمان با زمین دوختن-داشتن کمال مهارت در تیراندازی

رقاص خانه-دشنام گونه ای برای برخی جاها-جاهای بی حساب و کتاب و شلوغ و پلوغ

چُر-ادرار

خرکی-سخت بی ادبانه-خارج از ظرافت

آتش‌پا(فرز و چالاک، بی قرار)

خایه مالی کردن-چاپلوسی کردن-نگا. دستمال ابریشمی داشتن

دست چین-گزیده-منتخب

پاپی شدن کسی-به کسی ایراد گرفتن-کسی را اذیت کردن

روی چوب کردن کسی-کسی را برای کاری تحریک کردن

پاکاری-شغل پاکار

حلبی آباد-آلونک نشین های خارج از شهر
اشکال‌تراشی-ایرادگیری-گره در کار اندازی

آماده‌باش(حالت آماده بودن برای رویارویی با خطر)

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

اخم و تخم-ترش‌رویی-کج‌خلقی

دو به هم اندازی-فتنه انگیزی-سخن چینی

آوار شدن سر کسی(بی‌خبر نزد کسی در آمدن)

زبان گز-چیز تند و تیز

چوبه ی دار-تیری که محکوم به مرگ را از آن می آویزند

پشم و پیله ی کسی ریختن-ناتوان شدن کسی-از میان رفتن ابهت کسی

آتش بی‌باد(ظلم، می)

برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

راه راه-دارای خطوط موازی
با کسی سرشاخ شدن-با کسی در آفتادن

بردن از رو- از رو بردن

دبیر-آموزگار دبیرستان-فرد صاحب مقام در یک حرب-وزارت خانه یا سفارت

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

پاشنه کوتاه-کفشی که پاشنه ی کوتاه دارد
خفه خون-خفقان
 

 

دل داشتن-جرات داشتن-دلیر بودن

استخوان جلوی سگ انداختن(با بخششی ناچیز دهان کسی را بستن)

حق کسی را کف دست کسی گذاشتن-کسی را به سزای کار خود رساندن

اجاق-دودمان

حرام خور-کسی که پای بند به حلال و حرام شرعی نیست-کم فروش-ربا خوار

چشم و ابرو نازک کردن-ناز و افاده کردن

اهل عمل-کسی که کم‌تر حرف می‌زند و بیش‌تر عمل می‌کند

امن و امان(بدون بیم و هراس)

آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)

انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)

آب و گِل(بر و رو، سرشت آدمی)

آب آتش مزاج(می سرخ)

خدیجه خبرکش-خبر چین و دو به هم زن

از سرما چاقو دسته کردن-به پهلو دراز کشیدن و زانوها را روی شکم جمع کردن و دست‌ها را میان پاها فرو بردن

از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن-با دشمنی که دفع آن نمی‌توان-مدارا کردن

چشمک زن-نگا. چراغ چشمک زن
چشم به روشنایی افتادن-سودی را در جایی گمان کردن و به آن طمع کردن

چاقو دسته کردن-از سرما لرزیدن

تیشه به ریشه ی کسی یا چیزی زدن-قصد نابودی کسی را داشتن

بی ریخت-زشت-بد ترکیب

پا پیش-گذاشتن پیشقدم شدن-آستین بالا زدن

جُعلق-آدم بی سر و پا و بی ادب

بنده منزل-خانه ی من

رساندن-خبر یا اطلاعاتی را محرمانه به کسی دادن

اوستا چسک-فضول و مزاحم-سرخر

ذات کسی خراب بودن-بد اصل و نسب بودن-اصالت نداشتن-بد جنس بودن

 

جود بازی درآوردن-ننه من غریبم بازی درآوردن-از امری که ترسناک نیست اظهار وحشت کردن

چیز خور-مسموم شده

دمدمی-دو دل-مردد-کسی که هر ساعت خوی و حالت دیگری دارد

چته ؟-تو را چه می شود ؟

 

شماره ی نوشته : ١- ۹ / ۷

حرف نشنو-خیره سر و یکدنده
 

اجاق-دودمان

روی کسی نشدن-خجالت کشیدن

زهره ترک شدن-زهره آب شدن

بابا ماما-همه کاره ی محل-بزرگ لوطیان
خوش آب و هوا-معتدل-کنایه از جایی که در آن وسایل خوشی فراهم باشد

خروس کسی خواندن-شاد و شنگول بودن-روزگار بر وفق مراد بودن

خر با تشدید-بسیار احمق-الاغ تمام عیار

 

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

ابرو فراخی-خوشدلی-گشاده‌رویی

دم-هنگام

آب بستن در چیزی-آبکی و رقیق کردن

 

 

آفتاب به آفتاب(هر روز)

 

آب مریم-شیره‌ی انگور-عصمت و طهارت
چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن
آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

آفتاب از کدام طرف در آمده؟(چه عجب از این طرف‌ها؟!)

اختر- گذری-دیدار کوتاه-سرپایی

چشم چران-کسی که چشمش به دنبال زیبارویان باشد
دو لُپه خوردن-با خرص و ولع خوردن-لقمه های بزرگ برداشتن

تر دست-ماهر-شعبده باز

بی بخار بودن-بی عرضه بودن-ناتوان بودن

توجیهی-برنامه های توضیحی

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

دست روی دست گذاشتن-وقت گذراندن-به کاری دست نزدن

 
چشم و همچشمی-رقابت

تخم چیزی ورافتادن-ریشه کن شدن

 

تا شدن-دو لا شدن-جمع شدن

تحت الشعاع قرار دادن-زیر نفوذ و تاثیر قرار دادن

چانه لغی-راز داری نکردن

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

بار آمدن-تربیت شدن-به روشی عادت کردن

حقوق بگیر کس-ی که ماهانه دستمزد می گیرد

انگشت روی چیزی گذاشتن(موضوعی را مورد توجه قرار دادن)

 

بالا آوردن-استفراغ کردن

آش همان آش و کاسه همان کاسه(چیزی تغییر نکرده)

چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

پشت دستی زدن-برای تنبیه به پشت دست بچه زدن

 
ز ِله کردن-به تنگ آوردن-به ستوه آوردن-عاجز کردن
پت و پهن-دارای پهنای بیش از حد-کت و کلفت-گل و گشاد
دست را بند کردن-به کاری مشغول کردن

 

ختم گرفتن-نگا. ختم گذاشتن

آب در هاون کوفتن-کار بی‌هوده کردن

آفتاب را به‌گز پیمودن-کوشش بی‌هوده کردن

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

بر و بساط-زندگی و لوازم آن-مقدمات کار

جل و پلاس کسی را بیرون ریختن-کسی را از جایی بیرون کردن
 

از سر دست-کار یا سخنی که فورا و بدون تامل بکنند یا بگویند

خاصه-هر چیز ممتاز و از جنس عالی

ادا اصول-ادا اطوار

حرفشان شدن-مشاجره ی لفظی پیدا کردن-اختلاف پیداکردن بر سر چیزی

زبان گرفتن-کسی را با زبان خوش آرام کردن

آهوی مانده گرفتن-بی‌انصافی کردن-عاجزکشی کردن

خوب کردن-درمان کردن-شفا دادن

پرت شدن حواس-از موضوع دور افتادن

 

 

از چشم کسی برق پریدن-شدت ضربه‌ای را که به کسی وارد شده است نشان می‌دهد

دُم سیخ شدن-سقط شدن-مردن
حرف توی دهن کسی خشک شدن-از سخن گفتن باز ماندن

آدم شش‌درچهار-شخص کوچک اندام و ریزنقش

از این شاخ به آن شاخ پریدن(دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن)

ازرق شامی-اخمو-ترشرو

دانگ-یک ششم-سهم-قسمت
پا گشا-نخستین دعوت خویشاوندان از عروس و داماد

آینه‌ی زانو-برآمدگی زانو

خش افتادن-خراش افتادن

 

دردسر دادن-ایجاد مزاحمت کردن-با پر حرفی وقت کسی را گرفتن

بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند
دلمه شدن-بسته شدن

دو پهلو حرف زدن-مبهم سخن گفتن

پیمانکار-آن که مطابق قرارداد انجام کاری را در زمان معین به عهده می گیرد

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

آفتاب از مغرب درآمدن(روز قیامت، رویدادی شگرف پیش آمدن)
رَکَبی گفتن-به کسی متلک و حرف درشت گفتن
آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)
چروک افتادن-چین افتادن-ناصاف شدن
چشم کردن-چشم زدن
چاخان-دروغ-دروغگو-چرب زبان

رو-وقاحت-دل و جرات-پوشش

آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

ذلیل مرده-ذلیل شده

پاشیر-گودال پای شیر آب

ژاندارمری-نهادی که عهده دار حفظ نظم و قانون در بیرون از منطقه های شهری است

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری
حیف شدن-حرام شدن-نفله شدن-از فایده افتادن

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

آبگوشتی-بی‌ارزش-پیش پا افتاده

خاصه-خان لقب آرایشگر شاهان قاجار

خیسیدن-خیس خوردن-خیس شدن

جملگی-تمامن-سراسر

تو سری خورده-آدم خوار و حقیر

زدن به صحرای کربلا-مطلبی را به صورت اشاره و کنایه گفتن-روال سخن را به موضوع خاصی برگرداندن

زبون-حقیر-توسری خور

چنگک-قلاب آهنی نوک تیز

پیاز کسی کونه کردن-ماندگار شدن در جایی-میخ خود را کوبیدن

 
جهیزیه-نگا. جهیز

پاشیر-گودال پای شیر آب

حق الزحمه-دستمزد

رقاص خانه-دشنام گونه ای برای برخی جاها-جاهای بی حساب و کتاب و شلوغ و پلوغ

بِر و بِر-زُل-نگاه یکریز

از آب روغن گرفتن-از هر اتفاقی بهره برداشتن

جار-چلچراغ-شمعدان

پینه زدن-وصله کردن

دهن خود را آب کشیدن-دهان خود را طاهر کردن-استغفار کردن
تلپی-برای نشان دادن افتادن بدون مقاومت به کار می رود

آتش به مال خود زدن(کالایی را بسیار ارزان فروختن)

چهار چنگول شدن-خشک شدن اعضای بدن
زهکونی زدن-تیپا زدن-اردنگی زدن

زهره کردن-بسیار ترساندن
تنبان درآر-بی حیا-دریده

زار زدن-سخت گریه کردن

توان انجام کاری را داشتن
آن سرش ناپیدا بودن-برای نشان دادن حد کمال و مبالغه به‌کار می‌رود

 
بزن و برو-کسی که در کار-دقت و دلسوزی ندارد
 

جیک-صدا-آواز

 
 

تخم دو زرده کردن-کاری بزرگ انجام دادن

دوما-در ثانی-دیگر آن که-دوم آن که

آی زکی(در مقام ریشخند و تحقیر گفته می‌شود)

دَرَ ک-در کوچک-برای نشان دادن بی اعتنایی نسبت به رویدادی بد به کار می رود

باد به آستین کسی کردن-کسی را به کاری تحریک کردن

با سگ به جوال رفتن-دست و پنجه نرم کردن با مردم ناباب

اصل‌ کاری(مهم‌ترین چیز یا شخص)