لیست کاملی از کلمات و اصطلاحات خودمانی و عامیانه قسمت 367

خدا وکیلی-صادقانه-راست و درست

خاک اره-ریزه های چوب که پس از اره کردن آن بر زمین می ریزد

خدیجه خبرکش-خبر چین و دو به هم زن

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

چیلی-بدبیاری

زدن به صحرای کربلا-مطلبی را به صورت اشاره و کنایه گفتن-روال سخن را به موضوع خاصی برگرداندن

پیشت-آوازی برای راندن گربه

آدم بی‌سر و پا(متضاد آدم درست‌وحسابی)

چشم خوردن-نظر خوردن

تُخم-اصل هرچیزی-دانه

پیچیدن به پر و پای کسی-با کسی بد رفتاری کردن-به کسی سخت گیری کردن

چشم و دل پاک-کسی که به دیده ی بد به ناموس دیگران نگاه نکند

حق گرفتن-نگا. حق بردن

تَک سرما شکستن-از شدت سرما کاسته شدن

جوان مرگ شدن-در جوانی مردن
از خشت افتادن-بدنیا آمدن

دستمال ابریشمی-چاپلوسی-تملق

تپلی-گرد و چاق
دررفت-خرج و هزینه-مقابل درآمد

حول و حوش-دور و بر-گوشه و کنار
رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن
ذلیل شده-خوار و زبون-دشنام و نفرینی که زنان به کودکان بسیار شیطان خود می دهند

حسرت به دل ماندن-به آرزوی خود نرسیدن

دست و پا چلفتی-بی عرضه-نالایق-بی دست و پا

چِل بسم الله-لوحه ی کوچکی که در آن آیات قرآن می نوشتند و برای دفع چشم زخم بر گردن کودک می آویختند

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

بهم رسیدن-به وصال هم رسیدن

دَم ِ قیچی-بریده ها و ریزه های پارچه

خرج رو دست کسی گذاشتن-کسی را در خرج انداختن

 

خاله وارَس-آدم فضول

 

تخت قاپو کردن-چادر نشینان را در جایی ساکن کردن

چین چینی-پر چین

از خر شیطان پایین آمدن(از لجاجت دست برداشتن، از تصمیم نادرستی منصرف شدن)

رو آمدن-به جایی رسیدن-ترقی کردن-ثروتمند شدن

حجله خانه-اتاق شب زفاف

تاخت زدن-عوض کردن چیزی با چیزی

تو بوق زدن-رازی را فاش کردن

جزوه دان-آن چه که دفترچه و کتابچه را در آن می گذارند

از زیر کار در رفتن(تن زدن و نپذیرفتن کاری، کار را جدی نگرفتن)

الو(شعله‌ی آتش، در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم))

جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد

بیگاری-کار اجباری و بی مزد

جدا جدا-یکی یکی-جداگانه

بز خر-کسی که به قصد ارزان خریدن چیزی توی سر جنس می زند

چهار قُل-چهار سوره ی قرآن که با قُل آغاز می شود
راه داشتن-چاره ای داشتن-داشتن ارتباط پنهانی-وجود داشتن راه مخفی با جایی

جد و آباد کسی را گفتن-آبا و اجداد کسی را دشنام دادن

پس بودن هوا-خراب بودن اوضاع-نامناسب بودن وضعیت

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

بد زبان- بد دهن

خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

دست به چماق-چماق در دست-آماده ی چماق زدن

زحمت دادن به خود-خود را به زحمت انداختن

 

روی هم گذاشتن چشم-بستن چشم-خوابیدن-گذشت کردن-صرف نظر کردن

خرابی بار آوردن-بی آبرویی بار آوردن-کاری کردن که نتیجه ی بد بدهد

زبر و زرنگ-چابک و فرز

رو به قبله بودن-در خال مرگ بودن

جنگ زرگری-دعوای دروغین-جنگ مصلحتی

پایین دست-طرف پایین

حمله گرفتن-غش کردن

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن
بساط در آوردن-الم شنگه راه انداختن-رسوایی به بار آوردن

حرف زدن-پشت سر کسی بدگویی کردن-وراجی کردن
چرچری کردن-خوردن و عیش کردن
جان کلام-اصل مطلب

آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن
آش پشت پا-آشی که در روز سوم پس از رفتن مسافر بپزند و به فقرا بدهند
خال اُغلی-پسر خاله-رفیق نزدیک

دق مرگ-دق کش

دست بالا را گرفتن-حداکثر را فرض کردن

اردک‌پرانی-از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن

حمام گرفتن-منظور دوش گرفتن است
پای کسی جایی بند نبودن-هیچ اعتباری نداشتن

تُف به دهن-حیرت زده
اسم درگوشی-نام دوم فرد مسلمان که نام یکی از امامان است

جوجه مشدی-تازه کار و نا آشنا با آداب و رموز مشدی گری
دست و پای خود را گم کردن-دست پاچه شدن

رو شویی-ظرف یا دستگاهی که برای شستن دست و صورت نصب می کنند
چرخ ریسی-پنبه رشتن با چرخ ریسندگی

 
چال-گودی-حفره

رها کردن به امید خدا-دست کشیدن و به جریان روزگار واگذار کردن

 

دمامه-زن خشن-زن بی حیا و پاچه ورمالیده-آپارتی

خوار و خفیف-ذلیل-بدبخت

اهل کوفه-سست پیمان-بی‌وفا و غیرقابل اعتماد

به دندان کشیدن-خون دل خوردن-کاری پر زحمت انجام دادن

آستین‌سرخود-هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است

پخش و پلا-پراکنده-تار و مار

اُمُل(عقب‌افتاده، قدیمی)

 
پیراهن عثمان کردن-بهانه قرار دادن
تردستی-مهارت-شعبده بازی

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

پشم و پیله ی کسی ریختن-ناتوان شدن کسی-از میان رفتن ابهت کسی

آل آروادی(زن سخت بی‌حیا و بد‌رفتار)

این دست و آن دست کردن-وقت تلف کردن-وقت کشتن-به عقب انداختن

از ته دل(از سر صدق و صفا)
خیز گرفتن-آماده ی حمله شدن-در نظر گرفتن مسافتی برای اطمینان از رسیدن به مقصد
بجا آوردن-شناختن-دریافتن
پُخت-هر نوبت از پختن

پر و پا قرص-دارای اعتقاد محکم-استوار

خام کردن-فریب دادن-اغفال کردن

آش دهن‌سوز(هر چیز مطلوب و پسندیده)

دکان کسی را تخته کردن-کسب کسی را از رونق انداختن-دست کسی را از چیزی کوتاه کردن

تو آسمان ها سیر کردن-در خیال و تصور بودن-در عالم هپروت بودن

پیله کردن به کسی-با مزاحمت اصرار و پافشاری کردن به کسی-پاپی کسی شدن

به ته دیگ خوردن کفگیر-بی چیز شدن-تمام شدن سرمایه
خام طمع-پر طمع و حریص-پر توقع
چله بُران-جشن حمام رفتن زن پس از گذشت چهل روز از زاییدن

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

آب از گلو پایین نرفتن-غصه و ناراحتی شدید داشتن

در رفتن پاتیل کسی-تاب نیاوردن-ناتوان شدن
جان به جان کسی کردن-محبت بی اندازه به کسی کردن

خواب و خوراک-خورد و خواب
بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

 

تکان دادن-ناگهان ترساندن-حرکت دادن

از خوشحالی در پوست نگنجیدن-از شادی سر از پا نشناختن

برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

پست خوردن کسی-با کسی رو به رو شدن

آب نکشیده(زشت، بد، نامفهوم)

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

بد هوا-کسی که به خیال های بلند تر از حد و حق خود افتاده باشد

خشت مال-دروغ گو-لاف زن

تور انداختن کسی-گیر آوردن کسی علیرغم میل او

خلیفه-مبصر مکتب خانه-ارشد کلاس

حمله-بیماری غش-صرع

جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن

حال کردن-لذت بردن

زدُ وازد-زیر و رو کردن کالا و سوا کردن نوع به تر

ژل-مایعی برای شکل دادن موی سر

درگذشت-مرگ

 

دل کسی آب شدن-به اوج تمنا رسیدن-بسیار مشتاق شدن-بی تاب شدن

زیر سبیلی در کردن-زیر سبیل در کردن

زین و یراق کردن-برای کاری آماده شدن-رفتن به جایی

دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک

 

از جگر گذشتن-نامردی کردن

آدم سر به راه-شخص خوب و نجیب-کسی که مزاحم دیگران نیست

زده-صدمه دیده-سوراخ شده-خراب

با دست و پا-آدم زرنگ

استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن

بو گرفتن-بد بو شدن-بوی چیز دیگری را گرفتن
زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن
زحرکش شدن-یا شکنجه و آزار زیاد کشته شدن

اجاق کسی کور بودن-نازا بودن-بی فرزند بودن

 

دست داشتن-توانایی داشتن-وارد بودن
روی کسی را به زمین انداختن-درخواست کسی را رد کردن
جانب کسی را گرفتن-از کسی پشتیبانی کردن
چراغ-پولی که معرکه گیران درخواست می کنند

پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

حلال بودی-نگا. حلال به زنده ای

 

آبجی خاک‌انداز(زن فضول و خبرچین)

بند آوردن-متوقف کردن

 

خانه به دوشی-بی خانمانی-آوارگی

رودرواسی-رودربایستی

بعد از نود و بوقی-پس از مدتی دراز
رو دست خوردن-فریب خوردن-خام شدن

رمباندن-خراب کردن

چارگوش-مربع-دارای چهار زاویه-چهار خانه

اُزبَک-بی‌ریخت-ژولیده-ازخودراضی

زبان گرفتن-کسی را با زبان خوش آرام کردن

الکی(بی‌هوده، بی‌خود، دروغکی)

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

روغن داغ-روغن گداخته

بخت برگشته-تیره روز-سیاه بخت-بیچاره

زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری

از هفت خوان رستم گذشتن-موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن

چپری آمدن-زود آمدن

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن
پا گرد-محل چرخیدن پله ها
خرده فروش-فروشنده ی اجناس در اندازه های کم

چم-رگ خواب-عادت مخصوص هر کسی

افسار کسی را شل کردن(به کسی آزادی کمی دادن)

زوار در رفتن-بند و بست چیزی خراب شدن-از شدن خستگی یا پیری از کار افتادن

زنیکه-زنکه

پشت گوش فراخ-تنبل-اهل مسامحه و کوتاهی

چرند گفتن-نگا. چرند بافتن
پس انداز-پول کنار گذاشته شده-صرفه جویی

چای دیشلمه-چای تلخ که با قند یا خرما و مانند این ها بنوشند
زحرکش شدن-یا شکنجه و آزار زیاد کشته شدن

تازه به دوران رسیده-نو کیسه-کسی که تازه به ثروت یا به جایی رسیده است
چشم انتظار-منتظر-چشم به راه

چشمه-نوع-قسم

به توپ بستن-باران گلوله ی توپ بر جایی ریختن

در آمدن از آب-نتیجه دادن-تربیت شدن-روشن شدن حقیقت

دوز و کلک-توطئه-مقدمات طرح کاری نامشروع

چاشت بندی-صبحانه-غذای اندک
پشه را در هوا نعل زدن-در تیراندازی بسیار ورزیده بودن-بسیار زرنگ و فرصت طلب بودن

بشکن بشکن-وقت شادی و شادمانی-جشن و سرور

توالت رفتن-به دستشویی رفتن
تغ تغ-صدای برخورد دو چیز به هم

 

از راه نامشروع ) به پول و ثروت رسیدن

آشنایی به روشنایی انداختن-پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن
حکایت-بسیار مهم-چیز عجیب

تخم مرغ عسلی-تخم مرغی که در آب گرم نیم پز شده است

دق کُش-آن که از غصه و اندوه بسیار بمیرد

راست راستی-حقیقتن-واقعن

در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و بی اعتبار دانستن

پات-بی آبرو-بی تربیت

زبان زرگری-زبانی قراردادی که گروهی در میان خود بدان سخن گویند و دیگران آن را نفهمند

خانه ی خاله-جای راحت و خودمانی-ملک شخصی

آزار داشتن(انجام کاری به قصد اذیت دیگری، کرم داشتن)

اوت بودن(بی‌خبر بودن، از مرحله پرت بودن)

حنای کسی رنگ نداشتن-اعتبار نداشتن-دارای نفوذ نبودن

دندان گیر-قابل خوردن و جویدن-قابل توجه-پر سود

 
زیر و رو کردن-همه جا را به دنبال چیزی گشتن-به هم ریختن

اردنگ(تیپا، لگدی با نوک پا)

در پاسخ به زنگ تلفن یا خانه می‌گویند (یعنی می‌شنوم)
اَنَک کردن-تحقیر کردن-خجالت دادن

چاله خر کُشی-یکی از گودهای تهران که پناهگاه مردم فقیر و بی نوا بود

خاطر نشان کردن-یادآوری کردن-تذکر دادن

خر کردن کسی-کسی را با چاپلوسی فریفتن

 

از پاشنه در کردن(پیاده راه درازی را طی کردن)

ای داد بیداد(کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند)

ته دار-پایه دار

چسی درکن-آدم پر مدعا

زیر دریایی-کشتی جنگی که می تواند در زیر آب حرکت کند

حاشا و کلا-هرگز-ابدن-به هیچ وجه

زوزه کشیدن-آواز برآوردن

بلا تکلیف-کاری که معلوم نیست چه باید بشود-کسی که نمی داند چه باید بکند

پیش انداختن-جلو انداختن-مقدم داشتن

پاچین-دامن زنانه
از سفیدی ماست تا سیاهی زغال-همه و همه چیز
بخور و نمیر-مقداری از غذا که تنها برای ادامه ی زندگی کفایت می کند

 

درد-نفرینی مانند کوفت-زهرمار-مرض

با آب و تاب-با شرح و تفصیل

دل واپسی-نگرانی-اضطراب

اُریب-کجکی-یک بر-یک ور

تَک سرما شکستن-از شدت سرما کاسته شدن

جگری-به رنگ جگر

خرخور-چیزی که قابلیت خورده شدن را از دست داده است

دل خواستن-آرزو داشتن-مایل بودن

در لفافه سخن گفتن-پوشیده و کنایه آمیز سخن گفتن

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع
تازه داماد-پسری که تازه ازدواج کرده است

چَکی-وزن نکرده-یک جا

 

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)
بی ریشه-بدون اصالت-نا اهل-نا نجیب

زده دار-دارای لکه یا خراش و آسیب

جیغ زدن-فریاد کشیدن-داد زدن

دروغ درآمدن-معلوم شدن که دروغ است

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

زد و خورد-کتک کاری-دعوا و مرافعه
زبان نفهم-کودن-بی شعور

تلق و تولوق-صدای ناهنجار
بازیگوشی کردن-بازی دوست بودن-سبکی کردن-شوخ بودن

 

آبستن فرزندکش-دنیا-روزگار

در غورگی مویز شدن-هنوز تازه کار بودن ولی ادعای مهارت و استادی کردن

در بحر چیزی بودن-تمامن به چیزی اندیشیدن
پینکی رفتن-چرت زدن

ته ریش-ریش اندک

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

رودربایستی داشتن-ملاحظه کردن-پروا داشتن

 

زیر سر داشتن-آماده شدن

الابختکی-اتفاقی-تصادفی

حرام خور-کسی که پای بند به حلال و حرام شرعی نیست-کم فروش-ربا خوار
زیر تشکی-رشوه

 

پر در آوردن-بسیار خوشحال و سبکبال شدن

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

باج به شغال دادن-به شخصی پست رشوه دادن

 

از کیسه شدن-هدر شدن-ضرر کردن

خِل-خلط بینی

 

دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

پسرخاله ی دسته دیزی-خویشاوندان نزدیک

بز دل-ترسو

 

جفت جنین-جفت نوزاد که پرده و غشای دور جنین است

به یک پول سیاه نیارزیدن- به لعنت خدا نیارزیدن

آلنگ دولنگ-چیزهای بی‌هوده‌ای که به‌عنوان زینت به چیزی می‌آویزند

باد به آستین انداختن-فخر فروختن-خودخواهی کردن

خونی-قاتل-دشمن سخت-مخالف شدید
درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

به حرف کشیدن- به حرف آوردن کسی

 

تکیه کلام-آن چه که در موضوع اثری ندارد ولی پی در پی تکرار کنند

چس گره زدن-نهایت خست به خرج دادن

زبان گز-چیز تند و تیز

تیار کردن-آماده کردن

حاضر به یراق-حاضر و آماده

حرف انداختن-در سخن کسی دویدن

پارو-زن پیر

پنجول-پنجه ی گربه و مانند آن

بفرما زدن-تعارف کردن

آویزان کسی شدن(طفیلی کسی شدن)

بنا-قرار

از جنب و جوش افتادن(آرام گرفتن، شور و هیجان خود را از دست دادن)

پر روده-پرچانه-روده دراز

اردک رفتن، غاز آمدن(دست از پا درازتر برگشتن)
از سر کسی افتادن-عادتی را ترک کردن

دهنی کردن-آب دهان زدن به غذا یا چیزی

پالان خروس-کنایه از چیزی که وجود ندارد برای نشان دادن نداری مطلق

ریش گرفتن-دست به ریش کشیدن-پادر میانی کردن-تقاضا و خواهش کردن

دل قرصی دادن-اطمینان خاطر دادن