مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 103

آسمان (و) ریسمان به هم بافتن(حرف‌های بی‌ سروته و بی‌ربط زدن)

جفتک چارکش زدن-کنایه از جفتک زدن

خواربار-ارزاق-خوراک

بشور و بپوش-جامه ای که پس از شسته شدن نیازمند اتو شدن نیست

حق البوق-رشوه
برچسب زدن-تهمت زدن

دل و حوصله-آمادگی-حاضر بودن برای انجام کاری-شور و اشتیاق

حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن
خال خالی-خالدار-دارای خال های بسیار

استغفرالله(خدا نکند، خدای نکرده، هرگز)

آخرین تحویل-قیامت

تق و توق-سر و صدای کار یا حرکت

جَستن چشم-پریدن پلک چشم

چشم و دل کسی دویدن-حریص بودن
دست انداختن به روی چیزی-چیزی زا غاصبانه تصرف کردن

ژاندارم-مامور انتظامی عضو ژاندارمری

پشم نداشتن کلاه کسی-اعتبار نداشتن-کاری از کسی برنیامدن

زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

باب دندان-مناسب طبع و حال

راه افتادن-آغاز راه رفتن کودک-آغاز به کار کردن-روشن شدن دستگاه-رونق یافتن کسب و کار

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن
حرص و جوش-عصبانیت

رو رفتن-بر زمین افتادن اسب از جلو و بر زانو ها

 

دست نخورده-استفاده نشده-چنان که نهاده باشند

 

تو به تو-گوناگون-لا به لا

دیالله-زود باش دیگه !

دلچرکی-ناخوشایندی-اکراه

آفتاب لب بام(پیری نزدیک به مرگ)

راه انداختن کار کسی-وسیله ی تسهیل انجام شدن کار کسی را فراهم کردن-رو به راه کردن کار کسی

درق درق-صدای خوردن دو چیز سخت به هم

حلال واری-نگا. خلال وار

جراندن-جر دادن-پاره کردن

چرم پاره-خرده های چرم در دکان کفاشی

 

پاکار-امر بر-پادو-مباشر

 

چَپَری بی-درنگ-به سرعت

چله خانه-محل ریاضت کشیدن

 

از جگر گذشتن-نامردی کردن

پر شر و شور-پر غوغا-پر هیاهو
از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

 

باب-مرسوم-معمول

چانه کردن-تقسیم کردن خمیر نان به گلوله های مساوی

جاخالی کردن-خود را کنار کشیدن

 

ازراه‌نرسیده(در همان لحظه‌ی رسیدن، به مجرد ورود)

بیخ ریش کسی ماندن-روی دست کسی ماندن

 

بی سیرت-بی آبرو

تردستی-مهارت-شعبده بازی

تنبان فاطی- برای فاطی تنبان نشدن

چرب زبان-خوش سخن-چاپلوس

خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس
 

پنجه کش-نوعی نان برشته و نازک

به آخر خط رسیدن-به پایان کار
از زورِ-از شدت-از بسیاری
آنکادر کردن-اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب
دم به تله ندادن-با احتیاط رفتار کردن-خطر نکردن
اختر- گذری-دیدار کوتاه-سرپایی
خِطَب-جزیی از جهاز شتر

حسن سینه-چاک کسی که به سر و وضع خود توجه نمی کند
ریز ریز کردن-کاملن خرد و کوچک کردن

اتیکت(برچسب، آداب و رسوم، قاعده)

پیسی-بد رفتاری-آزار

توی دل کسی خالی شدن-ترسیدن-ناامید شدن

بخار-توانایی-شایستگی

 

برو برو-اوج خوش بیاری و کامکاری

بِر و بِر نگاه کردن-خیره نگریستن

به درک- به جهنم

پِخ کردن-با گفتن پِخ کسی را ترساندن

به چشم-اطاعت می شود

جفتک زن-لگد زن

جا رفتن-مغلوب شدن-خود را کنار کشیدن

پُرکوب-حرکت سریع و پر صدا

آب به چشم آمدن(طمع کردن)

 

از نان خوردن افتادن-نان کسی آجر شدن

 

خاتون پنجره-بازیچه ای که کودکان با پنج چوب می سازند

بفرما زدن-تعارف کردن

 

حال آمدن-بهبود یافتن-سرحال شدن-چاق شدن

حمام زنانه-جای پر سر و صدا و شلوغ

رشته ی کلام به دست گرفتن-آغاز به سخن کردن-سخن را دنبال کردن

دُم دار-پر رو-وقیح-دریده

خاله وارَس-آدم فضول
خوش محضر-شیرین سخن-خوش مجلس

جاده کوبی-راه صاف کردن
چاله چوله-جای پر از گودال-زمین ناهموار

انسان(آدم خوب و پایبند به اصول اخلاقی)

 

تو هم رفتن-اوقات تلخ شدن-ناراحت شدن

 

 

زن بردن-همسر گرفتن مرد

به رخ کشیدن-به چشم آوردن-یادآوری کردن
از زبان افتادن-لال شدن

از شیر مادر حلال‌تر(چیزی که در تعلق آن به کسی تردیدی نیست)

به دو دو افتادن-گود رفتن چشم بر اثر ضعف یا بیماری

آینه‌ی کسی بودن-یکسره از کسی تقلید کردن

آی زرشک-آی زکی

روی شکم سیری-بدون تعهد-از سر بی خیالی

پلاس بودن-ویلان و سرگردان بودن

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

روی داریه ریختن-رسوا و بی آبرو کردن-برملا کردن-آشکار کردن

آفتاب به ملاج کسی خوردن(دیوانه شدن، خل شدن)

 
حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

زور-اجبار-الزام

ریز بینی-نکته سنجی-دقت

رشته ها را پنبه کردن-کارهای انجام شده را به باد دادن

حکیم فرموده-فرمان قاطع و لازم الاجرا

چراغ پا شدن-بر روی دو پا ایستادن اسب

آش و لاش-به‌کلی متلاشی‌شده-له‌ولورده

جامغولک بازی-حقه بازی-فریب کاری

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

جفتک انداختن-لگد زدن-از انجام کاری خودداری کردن

جاده کشیدن-راه درست کردن

خان خانی-پر هرج و مرج-ملوک الطوایفی

تپه گذاشتن-بول کردن

دوز و کلک-توطئه-مقدمات طرح کاری نامشروع

اتیکت(برچسب، آداب و رسوم، قاعده)
دست خوش !-آفرین

دکان و دستگاه به هم زدن-سر و سامان یافتن-قدرت و ثروت پیدا کردن

پر و پخش-پراکنده

خوش شانس-خوش اقبال-خوش طالع

دست کسی را از پشت بستن-از کسی در کاری پیشی جستن

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

آزار داشتن(انجام کاری به قصد اذیت دیگری، کرم داشتن)

تشنه بودن به خون کسی-خواهان مرگ کسی بودن

بپا-مواظب باش-متوجه باش

بوی شیر از دهان کسی آمدن-نادان و بی تجربه بودن-رشد جسمی و عقلی نداشتن-کودک و خام بودن
از چیزی (کسی) زده شدن(از چیزی (کسی) متنفر و بیزار شدن)
از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن

خواب و خوراک-خورد و خواب
از دندۀ چپ پا شدن(سخت عبوس و کم‌حوصله بودن)
حمامی-گرمابه دار
پیمانکار-آن که مطابق قرارداد انجام کاری را در زمان معین به عهده می گیرد
ترکمون زده-نوعی دشنام است. توهینی برای زاییدن یا خراب کاری

چل و یک منبر روشن کردن-چهل و یک شمع نذری در چهل و یک مجلس روضه خوانی

افسار کسی را شل کردن(به کسی آزادی کمی دادن)

آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)

خام طمع-پر طمع و حریص-پر توقع

رو آب انداختن-فاش کردن-آشکار کردن
خَنج-ناخن کشیدن بر چیزی

پر عائله-کسی که اهل و عیال بسیار دارد

پازلفی-سر خط-بخشی از موی سر که از شقیقه ها به پایین صورت می روید

برداشت کردن-فهمیدن-گرفتن پول از حساب-درو کردن محصول کشاورزی

چرکوندی-لکه دار کثیف
خالچه و میخچه گذاشتن-شاخ و برگ دادن-شرح و تفصیل بیش از اندازه دادن
پشت اندر پشت-نسل اندر نسل

حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

روان بودن-از حفظ بودن-از بر بودن
دامن بر آتش زدن-فتنه ای را شدیدتر کردن

تلنگر-سر انگشت که به چیزی بزنند
راستکی-واقعی

 
راه نزدیک کردن-میان بر زدن-مهمان شدن بر کسی که خانه اش نزدیک است
آب چشم گرفتن(ترسانیدن، به گریه انداختن)

اهل هیچ فرقه‌ای نبودن(به کارها و چیزهایی که ناباب شمرده می‌شوند معتاد نبودن)

در آمدن گند کاری-برملا شدن افتضاح پنهان شده

چرم پاره-خرده های چرم در دکان کفاشی

زنگ-زمان آموزش درس یا فاصله ی میان دو درس در مدرسه

زیر پاکشی کردن-از زبان کسی حرف کشیدن-کسب اطلاع کردن

 

پاخان-پشت هم اندازی-سفسطه کردن
زُق زدن-تیر کشیدن و درد کردن اعضای بدن

دو دلی-تردید-بی تصمیمی

چربیدن-برتر بودن-پیش بودن

این به آن در-چیزی که عوض دارد گله ندارد-در مقام انجام عمل متقابل می‌گویند

زور گو-کسی که خواست های خود را تحمیل می کند

باد به غبغب انداختن-تکبر کردن-خودخواهی نشان دادن

تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش
دلگرم-علاقه مند-مشتاق

 

چراغ پا ایستادن-به انتظار ایستادن

 

آب حیات-عشق و محبت-دهان معشوق

دربند-کوچه ی بن بست-مانع در محل ورود

پَکَر-افسرده-نومید-گیج-بی دل و دماغ-بی حوصله

جیر و ویر راه انداختن-داد و فریاد راه انداختن

بد دماغ-کسی که زود رنج است و زود قهر می کند

چشم زهره-ترس

ترق و تروق-سر و صدای به هم خوردن دو یا چند چیز

اُزبَک(بی‌ریخت، ژولیده، ازخودراضی)

 

 

دم موشی-هر چیز باریک و دراز

خیار شور-خیار سبز که مدتی در آب نمک بخوابانند

آمده(شوخی و لطیفه)

خدا و خرما را با هم خواستن-از دو محل سود بردن-دو سره بار کردن

تازگی-طراوت-خرمی-اخیرن

دو پشته-دو ردیفه-دو ترکه

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

تار-از محلی راندن

تن لش-به ناسزا: تنبل-بی مصرف-بی کاره

پا به پا شدن-تردید داشتن
دار-داربست قالی-چوبه ی اعدام

خیس کردن-ادرار کردن به خود

حبه کردن-دانه دانه کردن

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن

چین چینی-پر چین
پس گذاشتن کسی-از کسی جلو افتادن

پای کسی بازشدن به جایی-رفت و آمد کردن کسی به جایی

مال دنیا

دل گرفتن-غمگین شدن-متاثر شدن

راه کج کردن-مسیر خود را تغییر دادن-منصرف شدن

بفرما زدن-تعارف کردن

پُک-هر بار کشیدن سیگار و چپق و از این نوع

 

جام زدن-شراب نوشیدن-باده خوردن

تیغ زن-کلاه بردار-گوش بر

دو هوا شدن-بیمار شدن به دلیل تغییر هوا

 

پاتوغ-محل گرد آمدن

دفتر روزنامه-دفتری که در آن ریز همه ی داد و ستدهای روزانه را ثبت می کنند

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

توپ علی گلابی زدن-بلوف زدن-بی پول سر قمار نشستن

چاره-درمان

دوره گرد-غیر ثابت-دست فروش

بیخ ریش کسی ماندن-روی دست کسی ماندن

آب از سر گذشتن-کار از چاره و تدبیر گذشتن

دریافت-گرفتن-ادراک

 

بیعار-کسی که شرم و ننگ نمی شناسد و از سرزنش شرمنده نمی شود

زبان باز کردن-توانایی گفتار پیدا کردن
پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

الف به خاک کشیدن-خجالت کشیدن

چاشت-صبحانه-ناشتایی

اشکنک سرشکنک داشتن(با خطر همراه بودن)

خوب شدن-شفا یافتن-تندرست گشتن

با پا پس زدن و با دست پیش کشیدن- از بام خواندن و از در راندن

آفتاب کسی به زردی رسیدن(به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی)

 

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

زانویی-زانو
پیش خودمان بماند-به کسی مگو-نشنیده بگیر

چه کشکی چه پشمی !-در هنگام انکار گفته می شود

بشکن-صدایی که در حال شادی و پایکوبی از بهم زدن انگشتان در می آورند.

 

خوش ظاهر-دارای ظاهر آراسته-کنایه از بدجنس

آستین از دهان برداشتن(خندیدن)

اهل دود-سیگاری

چاک زدن-نگا. چاک دادن

خرج جیب-توجیبی-خرج غیر لازم
زبان کوچک-گوشت زبان شکل آویخته در حلق

افسارسرخود-خود‌رای-افسارگسیخته

جل و پلاس کسی را بیرون ریختن-کسی را از جایی بیرون کردن
دستِ دلبر-گران قدر-عزیز
از دست کسی در رفتن(کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن)
جوش زدن دل-نگران و مضطرب بودن-در دلهره به سر بردن

دسته-ساعت دوازده

آب (ها) از آسیاب افتادن(فرو نشستن هیاهو، از یاد رفتن ماجرا)

دست به جیب-بخشنده-خرج کن

پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

ریقش درآمدن-بیرون زدن مواد درون امعا و احشا

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

الکی-بی‌هوده-بی‌خود-دروغکی

چشم به هم زدن-زمان بسیار کوتاه-یک آن

چانه انداختن-جان کندن-حرکت پیش از مرگ
در و تخته-دو دوست خوب-زن و شوهر جور

تق سرما شکستن- تک سرما شکستن

به دست و پای کسی افتادن-با التماس تقاضای ترحم کردن-نهایت خاکساری کردن

راپرت-گزارش-خبر

چتر شدن-بر سر کسی خراب شدن-ناگهانی مهمان رسیدن

 
بازار کوفه- بازار شام

ده کوره-ده یا شهر کوچک عقب افتاده و بدون امکانات

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

انگشت‌نگاری-ثبت کردن اثر خطوط روی انگشتان برای شناسایی در آینده

پهلوان پنبه-درشت اندام ولی بی زور-پهلولن دروغی

چشم مالیدن-هوشیار شدن-از غفلت در آمدن

 

پایه دار-هر چیزی که پایه داشته باشد
اُزگل(بی‌سروپا، کم شعور و بی‌شخصیت)

حاضری-غذایی که پختن نمی خواهد و به سرعت آماده می شود

خواستگار-کسی که به پسندیدن و گُزیدن دختر یا زنی می فرستند

چاه ویل-جایی که اگر کسی یا چیزی برود دیگر بر نگردد
دست داشتن در کاری-پنهانی شرکت داشتن در کاری

دستی به سر و صورت کشیدن-خود را مرتب کردن-آرایش کردن

تپه تپه-چیزهایی که بی نظم کنار هم انباشته باشند
از قرار-ظاهرن-آن‌طور که پیدا است

خوشایند-مطبوع-پسندیده

ژست آمدن-برای افاده حالت به اندام و چهره دادن

رگ زدن-بریدن شریان برای کشتن کسی

خوراک-مصرف یک دوره ی معین

التفاتی-داده شده-مرحمتی-اعطا شده

خر دادن و خیار گرفتن-چیز گرانی را با چیز ارزان مبادله کردن-فریب خوردن در معامله

چرس رفتن-حشیش کشیدن

خدا بیامرز-مرحوم-مغفور

 

زدن برای کسی-پشت سر کسی بدگویی کردن-مورد بدبینی قرار دادن

از ریش کسی دست برداشتن-کسی را به حال خود گذاشتن

زود فهم-کسی که زود چیزی را درک می کند

خم شدن-دولا شدن

 
دست به ریش کشیدن-با التماس خواهش کردن
خوشا به حال ماهی-خیلی تشنه ام

برای کسی آش پختن که یک وجب روغن داشته باشد-زمینه ی تنبیه و گوشمالی برای کسی آماده کردن

چشم ورقلمبیده-چشم بیرون زده

 

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

چهل منار-تخت جمشید

ار زبان کسی-از قول کسی
جار و جنجال-داد و فریاد-نزاع و کشمکش

خود را جستن-جست و جو در لباس خود برای یافتن و کشتن حشرات موذی مانند شپش

افسار پاره کردن(سرپیچی کردن، یاغی شدن)

خاور زمین-قاره ی آسیا

حساب خرده-اختلاف کوچک-خرده حساب-بدهکاری مختصر

چند پیرهن بیش تر از کسی پاره کردن-بیش تر از کسی تجربه داشتن

تفنگ کمر شکن-تفنگی که از قنداق خم می شود

احتیاطی-نجس-ناپاک

چینه کشی-شغل چینه کش
 

خوب کاشتن-از عهده ی کاری خوب برآمدن

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن

خود را به کسی بستن-خود را به کسی نسبت دادن

پا پتی-پا برهنه

خانه زاد-نوکر-خدمت گزار

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)

پا انداختن-واسطه گری کردن-کارچاق کردن به ویژه در امور غیر اخلاقی

دست و بال کسی تنگ بودن-تنگدست بودن-فقیر بودن

بی همه کس-بی پدر و مادر
چرب کردن-روغن یا کرم مالیدن

چادر-پوشش زنان مسلمان ایرانی که پارچه ای است نیم دایره که دنباله ی آن تا پشت پا می رسد

باردار-آبستن-حامله
خایه-بیضه-جرات
 

بلند شدن زیر سر کسی-با کسی سر و سری داشتن-تحریک شدن

 

آغ و داغ-سخت مشتاق و شیفته

تَک-بی نظیر-مفرد-تنها

چیز دار-ثروتمند

زیر و بالا گفتن-دشنام های زشت به کسی دادن

چادر درانی-جلوگیری از رفتن زن مهمان
زیر پای کسی را جارو کردن-سبب اخراج کسی از کاری یا جایی شدن

آتش زیر پا داشتن(بی‌قرار بودن)

بی غم-بی خیال-لاقید-بی درد

 

از خواب پریدن(بیدارشدن ناگهانی از خواب)

دو دانگ-یک سوم-مقدار اندک-کم

دُم لابه-چاپلوسی-تملق

انسان بودن(شریف و درست بودن)

دهان کسی چاییدن-آرزوی محال داشتن-از عهده ی چیزی بر نیامدن

آی زرشک-آی زکی

بیرونی-مقابل درونی-جایی از خانه که مردان و خدمتگزاران مرد می نشینند

روشن کردن چراغ اول-نخستین پولی که معرکه گیران از تماشاچیان می گیرند
پَس-ناجور-خراب

این جور که بویش می‌آید(چنان که از ظواهر امر پیدا است، از فرار معلوم)

برش-لیاقت-زرنگی-کاردانی

بیخ خِر کسی را چسبیدن-کسی را مقصر شناختن

پیله کردن دندان-ورم کردن لثه

درگاهی-آستانه

دنبال کردن-تعقیب کردن-اصرار و پافشاری کردن-پی گیری کردن

بی پرده-رک و صریح-آشکار

 

چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

به کسی نگفتن که بالای چشمت ابروست-به کسی که ساده ترین مطلب را نمی پذیرد یا تحمل نمی کند و زود رنج یا زود خشم است نمی توان چیزی گفت

جزوه-کتابچه-دفترچه

 

 

ته گرفتن-سوختن غذا
خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته
روغن کاری-روغن زدن به هر نوع دستگاه

چراغ چشمک زن-چراغی که خاموش و روشن می شود

چیز فهم-عاقل و فهمیده
دارا-ثروتمند

دستک دمبک-بهانه-دستاویز-پاپوش

بستری-خوابیده در بستر-بیمار
آب‌کور(کسی که سودش به دیگران نمی رسد)

اَنَک کردن(تحقیر کردن، خجالت دادن)

آفتابه‌آب‌کن-پست ترین نوکر

 

درخت مراد-درختی که به آن به عنوان نذری چیزی می بندند

تنوره کشیدن-در حال چرخیدن به هوا پریدن