لیست فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری قسمت 182

پَخ-مسطح-بی ژرفا
پا را از گلیم خود فراتر گذاشتن-از حد خود گذشتن

بو گرفتن-بد بو شدن-بوی چیز دیگری را گرفتن

دون پاشیدن-دانه دادن به پرندگان-در باغ سبز نشان دادن-وعده دادن

جنجالی-آن چه موجب هیاهو شود-آن چه بر سر زبان ها افتد

خرس گنده-برای تحقیر به کسانی که اداهای خارج از سن خود در می آورند گفته می شود

حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

رکابی-دارای رکاب-پیاده ای که به دنبال سواری بدود

 
زیر پای کسی نشستن-کسی را از راه به در بردن-فریب دادن

دل واپس-نگران-چشم به راه-مضطرب

تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

پرت گفتن-حرف بی معنی زدن

چانه لغی-راز داری نکردن

رو راست-پوست کنده-آشکارا-صریح-بدون ابهام

پس دادن-خریده ای را به فروشنده باز گردانیدن-باز دادن چیزی که گرفته اند

دامنی-پارچه ای که با آن دامن می دوزند

جدا جدا-یکی یکی-جداگانه

بد مروت-نامرد-ناجوانمرد

بگو بخند-خوش مشرب-بذله گو

دست و پای خود را جمع کردن-ترسیدن و مواظب گفتار و کردار خود شدن

از دهان در رفتن-پریدن حرفی از دهان-بدون پیش‌بینی سخن راندن
زُهم-بوی تند و زننده ی گوشت گندیده یا تخم مرغ فاسد

ازخودراضی(متکبر، خود پسند)

آبِ خشک(آب بسته)
پای پس-عوض-تلافی

 

آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن
 

آلونک‌نشین(ساکنان حواشی شهرها که در اتاقک‌های آلونک‌وار زندگی می‌کنند)

چال کردن-گود کردن-دفن کردن-به خاک سپردن

آتش به مال خود زدن-کالایی را بسیار ارزان فروختن

پیگرد-پی گیری-تعقیب

بز دل-ترسو

زیر جامه-زیر شلواری

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا
چَکه-شوخ و بذله گو

 

پار-فرسوده و اوراق-مجروح

ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند

پا پتی-پا برهنه

حرف زدن-پشت سر کسی بدگویی کردن-وراجی کردن

 

بله بُری-گفتگو برای تعیین شرایط عقد و میزان حقوق زن و شوهر
حی و حاضر-آماده
تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش

دست پخت-شیوه ی پختن-هنر پختن

ریش چیزی درآمدن-کهنه و منسوخ شدن

تاخیر بردار-قابل عقب انداختن

باد گلو زدن-آروغ زدن
زاییدن زیر کاری-کاری را به دلیل دشواری به پایان نرساندن

از کسی حساب بردن(از کسی ترس داشتن)

دور تا دور-گرداگرد-اطراف

دمیدن توی لوله ی شیپور-خوابیدن و خرناس کشیدن

 

دبه-دسته هایی از اراذل در قدیم که با یکدیگر شوخی های زشت می کردند
دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

جوشکار-کسی که قطعات فلزی را به هم جوش می دهد

خدا-بسیار زیاد-فراوان

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

خورش دل ضعفه داشتن-هیچ گونه خوردنی نداشتن
 

آفتابِ پس دیوار-شامگاه

بازار گرمی کردن-تعریف کردن از کالا برای فروختن آن

از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)

دوندگی-سعی و کوشش

تخم مرغ عسلی-تخم مرغی که در آب گرم نیم پز شده است

خنسی-گرفتاری-تنگدستی

 

زاق-چشم زاغ چشم

خبردار-اصطلاح نظامی برای آماده کردن سربازان برای انجام فرمان

از چیزی زدن(از مقدار چیزی کسر کردن)

 

پادو-شاگرد دکان-کسی که کارهای سرپایی را انجام می دهد

حساب بردن-پروا داشتن-اطاعت کردن
آزار داشتن(انجام کاری به قصد اذیت دیگری، کرم داشتن)

پوست سگ به روی خود کشیدن-بی شرمی را به نهایت رساندن

اصل‌ کاری-مهم‌ترین چیز یا شخص
چتری-به شکل نیم دایره-قوسی

روده کوچکه ی کسی روده بزرگش را خوردن-کنایه از شدت گرسنگی
چرکو-آدم کثیف
چار میخ کشیدن-سخت اذیت و آزار کردن
رمل انداختن-پیش گویی کردن-فال برآوردن

آتش به گور کسی باریدن-پس از مرگ دچار عذاب شدن

افسرده‌بیان-بی‌هوده و بی‌مزه‌گو

چنگول زدن-پنجه زدن

تار و تنبور-همه گونه آلات نوازندگی

بی دماغ-افسرده-اوقات تلخ-دمق
دوا قرمز-پرمنگنات
در دست-آماده-حاضر

دستک دمبک-بهانه-دستاویز-پاپوش

بازار مکاره-بازار موقت

در چاه افتادن-فریب خوردن

دوا خوری-عرق خوری-مجلس صرف مشروبات الکلی

دست به فرار کسی خوب بودن-در گریختن استاد بودن
 

از سر کسی افتادن-عادتی را ترک کردن

زبانی-شفاهی

پابوسی-زیارت

 

پِتل پُرت-بیان عامیانه ی پترزبورگ-جای بسیار دور

بی ملاحظه-بی توجه-بی پروا

 

حاضر کردن-از بر کردن-روان کردن

 

از جنس چیزی بودن

آب باریکه(درآمد اندک اما مرتب)

 

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)

 

خاله گردن دراز-شتر-آدم فضول که در هر کاری سرک می کشد

بند آمدن-متوقف شدن

در و تخته به هم خوردن-متناسب هم بودن-لایق هم بودن-با هم جور بودن

خجالت زده کردن-شرمنده کردن-خجالت دادن

ختنه سوران-جشنی که به هنگام ختنه کردن نوزاد پسر بر پا می کنند

چوب پنبه-چوبی سبک برای بستن سر بطری
خارج از محدوده-بیرون از شهر که شامل خدمات شهرداری نمی شود
خفه شدن-سکوت کردن-کسل شدن از تکرار حرفی
رنگ نداشتن حنای کسی-اعتباری نداشتن حرف یا عمل کسی

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

در آوردن تقلید-ادای کسی را در آوردن-مسخره کردن

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

رده-حرف زشت یا نامربوط

خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند
باب-مرسوم-معمول

تشت رسوایی کسی به صدا درآمدن- تشت کسی از بام افتادن

اداره بازی(پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری)

 

ریسمان را طناب کردن-یک کلاغ چهل کلاغ کردن-اغراق کردن

خاکی-فروتن و متواضع
پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس

چار چار کردن-داد و فریاد راه انداختن
اصول دین پرسیدن(سوال‌پیچ کردن)

چاپ خوردن-به چاپ رسیدن

چوری-جوجه ی تازه از تخم درآمده

آب خنک خوردن(به زندان افتادن)

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

زبان فهم-کسی که مطلب یا سخنی را خوب در می یابد

الدرم بلدرم کردن(بد و بیراه گفتن، ناسزا گفتن)

ابرو فراخی(خوشدلی، گشاده‌رویی)

ژست دادن-تنظیم وضع و حالت و قیافه برای عکس گرفتن

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

افتادن به گردن کسی-به کسی تحمیل شدن

دو رویی-تزویر-عدم صمیمیت

 

تشنه ی چیزی بودن-یه چیزی سخت اشتیاق داشتن

داغ-مصیبت-اندوه-سخت گرم-سوران

رده-حرف زشت یا نامربوط

 

دُوال پا-آدم سمج

ریختن پشم و پیله ی کسی-از میان رفتن قدرت کسی-ضعیف شدن کسی

چین چین-پر از چین

 

 

 

باران خوردن-در زیر باران قرار گرفتن و خیس شدن

 

زهره کردن-بسیار ترساندن
 

آب اندام-زیبا تن و خوش‌رو
ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)

حبه کردن-دانه دانه کردن

افت کردن-کاهش یافتن-کم شدن

آسمان‌جل-ندار-بی‌چیز-کسی که رواندازش آسمان است

 

خارج رفتن-بیرون رفتن از خانه-رفتن به خارج از کشور

آلت فعل-وسیله‌ی انجام کار

رضا ترکی-پارچه ی ابریشمی یزدی که در مشهد به آن علی شیر خدا می گویند.

اُزگل(بی‌سروپا، کم شعور و بی‌شخصیت)

 

 

حَب-قرص

حهاز-کشتی بزرگ

از دست دادن-گم کردن

زدن به کوچه ی علی چپ-خود را به آن راه زدن-خود را به نادانی

 

آب خنک خوردن(به زندان افتادن)

شماره ی نوشته : ٢- ۹ / ۷

بی بی-مادر بزرگ-زن سالخورده و محترم

خراب کردن دختر-دختری را منحرف کردن

ته دل کسی قرص بودن-خاطرجمع بودن-نگرانی نداشتن
در رو-راه خروجی-مخرج-بیرون شد

بغل دست-کنار دست-پهلوی دست

خوش خیالی-خوش دلی-بی خیالی
دستک-دفتر حساب

تقه زدن-کوبیدن چیزی با ضربات پیاپی چکش و مانند آن

ریش پروفسوری-ریشی که فقط روی چانه یلند شده است

در قوطی هیچ عطاری یافت نشدن-به کلی نایاب بودن

زیر بغلی-نوعی تنبک که پایه ی دراز آن را زیر بغل می گذارند و آن را می نوازند
رو به راه کردن-آماده و مهیا کردن

ریزه خوانی کردن-غرغر کردن-نق زدن-ایراد گرفتن

خاله رورو-زنی که به علت چاقی یا آبستنی به زحمت راه می رود
دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

چماق-چوبدست-گرز

از کیسه خوردن(از جیب خوردن)

بیراهه-راه میان بر ولی دشوار

اشکنک سرشکنک داشتن(با خطر همراه بودن)

زند و زا کردن-زاییدن-زاد و ولد کردن

این خط و این نشان-عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری-نگویی که نگفتم.

روز هفتاد هزار سال-روز قیامت

دست ِ بالا گرفتن-حدکثر را فرض کردن
به دردسر افتادن-با مشکلی روبرو شدن-به مخمصه ای گرفتار شدن

پز عالی جیب خالی-کسی که در عین تهیدستی افاده داشته باشد و خودش را بگیرد

ریق رحمت را سر کشیدن-ریغ رحمت را سر کشیدن

خر و پف-نگا. خرناس

بنا-قرار

 
چگور پگوری-خوشگل-جذاب

از بیخ عرب بودن-یکسره منکر شدن-به‌کلی زیر چیزی زدن

به گوزی بند بودن-سست و ناپایدار بودن

خوش مشرب-خوش معاشرت-اهل گفت و گو

پایگیر کسی شدن-زیان یا جرمی به کسی افتادن
چس و فس-اسباب خرده ریزه ی ناقابل-خرت و پرت

چشم چیدن-چشم زخم را دفع کردن

جیم الف جا-آدم ریزه میزه

رتوش-دستکاری و آرایش عکس

چشم زدن-چشم زخم زدن-ترسیدن

از سفیدی ماست تا سیاهی زغال-همه و همه چیز

 

زُل زدن-خیره نگاه کردن

پاپی بودن-دنبال کردن-اصرار ورزیدن

جان کسی به نانش بسته بودن-بسیار خسیس بودن که حاضر باشد جان بدهد نان ندهد

دم خروس از آستین کسی پیدا بودن-آشکار بودن نشانه ی کار خلاف

جِرِ ِنگ جِرِ ِنگ-صدای برخورد چیزهای فلزی

خوابیدن-خراب شدن-فرو ریختن

بزن و بکوب-ساز و آواز و رقص-مجلس بزم

 
خوش خور-کسی که همیشه غذای خوب بخورد

دزدکی-پنهانی-یواشکی-مخفیانه

بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

دست به گریبان شدن-با هم به جدال پرداختن-گلاویز شدن

چوغ-چوب

خاطر جمع بودن-مطمئن بودن-یقین داشتن

خشکه بی آب-نوعی فولاد که آهن و چدن را با آن می تراشند

داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن

تنه ی کسی به تن آدم خوردن-عادت و خوی کسی را پذیرفتن
توی گود نبودن-در متن موضوع نبودن-اطلاع دقیق نداشتن-در حاشیه بودن

انگشت زدن(انگشت در چیزی فرو بردن، امضاء کردن با اثر انگشت)

خاکروبه ای-سپور-آشغالی

اِحلیل خوردن-فریب خوردن

تریت- تلیت

تحویل سال-سال گردش-لحظه ی وارد شدن به سال نو

راحتی-دمپایی

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

رفتن توی بحر چیزی یا کسی-در چیزی یا رفتار کسی دقیق شدن
تغ تغ-صدای برخورد دو چیز به هم
از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن
رنگ و وارنگ-رنگارنگ-به رنگ های گوناگون-از همه نوع
زُهم-بوی تند و زننده ی گوشت گندیده یا تخم مرغ فاسد
چله اش افتادن-آبستن نشدن زن

چوب خوردن-تنبیه شدن

اسب چوبین(تابوت)

خشت به قالب زدن-نگا. خشت انداختن

در کشتی نشستن و با ناخدا جنگیدن-ناسپاسی کردن

از زبان افتادن(لال شدن)
بزرگداشت-احترام-تکریم

حاتم بخشی-گشاده دستی-سخاوتمندی

از دست کسی کشیدن(از کسی در زحمت و رنج بودن)

بامبول سوار کردن- بامبول در آوردن
 

تاکسی سرویس-نوعی تاکسی که در مسیر ویژه ای رفت و آمد می کند

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن

دفتر-جایی که دبیران-منشیان و کارمندان کار می کنند

خندق بلا-شکم
پنجه ی ابوالفضل-ورقه ی برنجی یا نقره ای که به شکل کف دست و انگشتان بریده شده است
پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

دستم به دامنت-به یاری ات سخت نیاز دارم
دخترکی-دوشیزگی-بکارت

باب دهان-موافق سلیقه-مطابق میل-خوشایند

خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم

روی چوب کردن کسی-کسی را برای کاری تحریک کردن

روبند کردن-کسی را به رودربایستی به کاری واداشتن

بار شیشه-بار شکستنی-کودک در شکم مادر

دلسردی-ناامیدی-یاس

چارلا-چهار لا-چهار تو
خرفهم-فهماندن به ابله-شیر فهم
خاله سوسکه-دختران خردسالی که ادای زنان بزرگسال را درمی آورند

چفت-چسیده-تنگ-زنجیر در

پول مول-پول
چرخ و فلک-وسیله ای دایره شکل برای بازی با جایگاه هایی آویخته که هر یک یا چند تن بریکی از آن ها می نشیند و آن دایره بر گرد خویش می چرخد

بکُش بکُش-دعوا و مرافعه جمعی تا حد کشتن

از مرحله پرت بودن-یکسره بی‌اطلاع بودن

 

دریده-وقیح-بی شرم-پر رو

بیلاخ-بالا بردن و نشان دادن انگشت شست به هنگام ناباوری به معنی : آنچه که می گویی خیالی بیش نیست-فقط این انگشت به تو می رسد. مترادف شیشکی

 
دنده چاق کردن-سرعت گرفتن به هنگام رانندگی

چپی-مخالف حکومت-وابسته به چپ

 
ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن

جلا دادن-مفید بودن-شفا دادن-صیقل دادن

پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

چسو-ترسو-بزدل-آن که بسیار چس دهد

 

آیه آمدن(سوگند یاد کردن، به قرآن سوگند خوردن)

دست از پا خطا نکردن-هیچ کار اشتباهی نکردن-تکان نخوردن

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

خرده خرجی-خرج های اندک

بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند

 

خوش تراش-خوش اندام-خوش قد و بالا

دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

حال آمدن-بهبود یافتن-سرحال شدن-چاق شدن

تریت- تلیت

دبه در پای شتر انداختن-در میان مردم فتنه انگیزی کردن

دسته راه انداختن-دسته و جمعیت ترتیب دادن

 

آفتاب کسی به زردی رسیدن(به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی)

پکر شدن-کسل و عصبانی شدن

به هوای کسی-به آرزوی کسی-به سودای کسی

به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن
پرچ کردن-فرو بردن میخ در چیزی و کوبیدن و پهن کردن سر آن

دو به دست کسی دادن-به کسی فرصت انجام کاری دادن-به کسی بهانه دادن

دست دراز کردن-به حریم و حقوق دیگران تجاوز کردن
تخت خوابیدن-راحت و آسوده خوابیدن

دست داشتن-توانایی داشتن-وارد بودن

آه نداشتن که با ناله سودا کردن(آه در بساط نداشتن)

دم و دستگاه چیدن-اسباب و آلات چیدن

خیره-بی شرم-پر رو

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود